Geçen hafta hem dost ziyareti ve hem de tarihi, kültürel ve doğal güzelliklerimizin farkına varma adına Kütahya’daydım. Çocukluğumun geçtiği ve ilkokul orta okulu okuyup bitirdiğim Yeşil Bursa’nın tarihi sokakları ve binalarının benzeri tarihi dokuyu Kütahya’da da birden karşımda görmek beni çok duygulandırdı ve o yıllarıma götürdü sanki zaman yolcusuymuşçasına.
Bu iki günlük kısa gezimde Kütahya’nın camileri, mevlevihanesi, tarihi yapıları, bedesteni, tarihi hamamın içine konuşlanmış jeoloji müzesi, kale duvarları hakkında güzel bilgiler edindim. Ama özellikle 19ncu yüzyıl ortalarında Osmanlı Devleti’ne sığınan ve Kütahya’da bir buçuk yıl ikamet eden Macar halk kahramanı Lajos Kossuth’un varlığından haberdar olmam bu konudaki eksikliğimi bana hissettirdi ve bu bilgileri takipçilerimle de paylaşma duygusu ağır bastı. Bu konudan neden bugüne kadar haberdar olmadım diye kendime kızdığımı da itiraf etmek zorundayım. Kütahya Valiliği’nin de internet ortamında kamuyu bilgilendirmesini de fırsat bilerek bu konudaki eksikliğimi gidermeyi adeta kendime görev bildim. Valiliğin bu bilgilendirmesini çektiğim resimlerle de paylaşıyorum.
Gerçekten de; çinisi, sanatı, termal zenginlikleri ve doğal güzellikleriyle adından söz ettiren Kütahya tarihi değerleriyle de gezip görülmesi gereken illerin başında geliyor. Hitit, Frig, Roma, Bizans, Selçuklu, Germiyanoğulları ve Osmanlı Dönemine ev sahipliği yapmış Kütahya’nın sahip olduğu o tarihi değerlerinden biri de 18. yüzyıl Türk evlerinden olan, halk arasında Macar Evi olarak da bilinen Kossuth Müzesi.
Peki kimdir Lajos Kossuth?
1848-1849 yılları Özgürlük Savaşının yenilgisinin ardından Lajos Kossuth 17 Ağustos 1848 tarihinde Macaristan’ı terk etti ve Türk topraklarına geçti. 22 Ağustos tarihinde beraberinde 5 bin mülteciyle Vidin’e ulaştı. Avusturya ve Rusya, kendinden emin şekilde Osmanlı padişahından mültecilerin teslimini talep ediyorlardı. Osmanlı yönetimi bu talebi reddetti ancak bir Avusturya yetkilisinin mülteci kampını ziyaret etmesine ve mültecileri ülkelerine dönmeye ikna etmeye çalışmasına izin verdi. Bu görevlinin kampta yapılan ziyareti ve ikna çabaları soncunda 1849 yılının Ekim ayının sonlarında kampta bulunan yaklaşık 5 bin mülteciden 3 bini, Macaristan’a geri dönmüştü. Kalanlar ise Kasım ayı başlarında Türk yetkililer tarafından Sumla’ya götürüldü. Avusturya ve Rusya devletinin de baskısıyla en tehlikeli görünen ve iş birliği yapmaya yanaşmayan mülteciler 15 Şubat 1850’de yola çıkarıldı ve 12 Nisan’da Kütahya’ya ulaştı. Kossuth ve maiyetindekiler önce bir garnizona yerleştirildi.
Daha sonra Kossuth XVIII. yüzyılda yapılmış olan, günümüzde “Kossuth Müzesi” olarak adlandırılan 2 katlı bir binaya taşındı. Özgürlük savaşının önderi mültecilik yıllarında çok sayıda mektup yazdı. Osmanlı Devleti’nin önde gelenlerine, İstanbul’da görev yapan İngiliz elçisine ve başka devletlerin diplomatik temsilcilerine siyasi içerikli mektuplar ve araştırmalar gönderdi. Türkçe öğrendi. İngilizce lisanını daha da geliştirdi. Macaristan’ın özerklik temelindeki yeni anayasa taslağını Kütahya’da misafir edildiği bu evde hazırladı. Bu anayasa taslağında ulusal sorunun çözümünü Macaristan’ın bölünmez birliği temelinde mümkün gördüğünü belirtti.
Bahçe içinde yer alan iki katlı ve yedi odası olan ahşap ev, Kültür Bakanlığı tarafından restore edilerek Lajos Kossuth anısına müze olarak 19 Eylül 1982 tarihinde ziyarete açılmıştır. Müzede Lajos Kossuth'a ait eşyalarla klasik Türk evine ait etnografik eserler sergilenmektedir. Bahçe içerisinde ve sokağa penceresi olmayan bu ev yedi odalı ve iki katlıdır. Kütahya sivil mimarisinin örneklerinden olup, birinci kat selamlık bölümüdür. Burada yemek odası, yatak odası ve çocuklara ait bir oda ile çalışma odası bulunmaktadır. Odaların içerisinde yerli dolaplar, yüklükler, şömine, oyma şerbetlik, raflar ve sedirler bulunmaktadır. Müzede Macarlarla ilgili eşyalar bulunmaktadır.
Ayrıca Lajos Kossuth burada Bulgaristan ve Şumnu lehçesini de içeren bir gramer hazırlamıştır. Kossuth’a ait müzik aletleri, tütün kıyacağı, tabaka gibi eserlerin yanı sıra yazmış olduğu Türkçe gramer kitabının fotokopileri, Kossuth’a ait XVIII. yüzyıldan kalma bir piyano, Macar porselen yemek takımları ve Budapeşte’nin eski fotoğrafları sergilenmektedir. Kütahya’daki evindeki sergide Kossuth’un çalışma odası da ziyarete açık olup bir odada da dönemin kıyafet ve kullanım eşyaları sergilenerek 1848-1849 Özgürlük Savaşı’nın gelişmeleri, XIX. yüzyıl ortalarının Macar toplumunun zengin kentsoylu ve köylü vatandaşlarının hayatı ve Türk kentsoylu vatandaşların hayatı tanıtılmaktadır.
Kütahya’nın tarihi miraslarından olan Kossuth Müzesi’ne adını veren Macar Milli Kahramanı Lajos Kossuth, Türkiye ile Macaristan arasında kıymetli bir dostluk bağı oluşturmuş, bu dostluk bugün hala kardeş şehirlerle devam ettirilmektedir. Macar İhtilali ve Özgürlük Savaşı’nın yıl dönümü her yıl Kossuth Müzesi bahçesinde büyük bir coşkuyla kutlanmakta, Kütahya üst düzey Türk ve Macar isimlerini ağırlamaktadır.
Yerli ve yabancı çok sayıda turistin ziyaret ettiği Kossuth Müzesi, pazartesi günleri hariç her gün 08.00-12.00/13.00-17.00 saatlerinde ziyarete açıktır.
Gelecek yazımda Kütahya’da tespit ettiğim diğer güzellik ve özellikleri paylaşmak dileğiyle.
(Yararlandığım Kaynak: Kütahya Valiliği’nin Lajos Kossth ile ilgili internet bilgi paylaşımı)