Demir eksikliği, vücutta yeterli miktarda demirin bulunmaması durumunu ifade eder. Demir, vücutta hemoglobin üretiminde ve oksijenin taşınmasında önemli bir rol oynayan bir mineraldir. Ayrıca enerji üretimi ve bağışıklık sistemi fonksiyonları gibi birçok biyolojik süreçte de gereklidir.

Demir eksikliği genellikle aşağıdaki nedenlerden kaynaklanabilir:

Yetersiz Demir Alımı: Yetersiz demir içeren besinleri tüketmek, özellikle demir açısından zengin gıdaları yeterince almamak demir eksikliğine neden olabilir.

Vücuttan Yetersiz Demir Absorpsiyonu: Bazı durumlarda, vücut demiri yeterince ememez. Örneğin, bazı besinlerde bulunan fitatlar veya tanenler demirin emilimini azaltabilir.

Hızlı Büyüme Dönemleri: Hızlı büyüme dönemlerinde, özellikle çocukluk ve ergenlikte, vücut daha fazla demire ihtiyaç duyabilir ve bu durum demir eksikliğine neden olabilir.

Kan Kaybı: Aşırı adet kanaması, gastrointestinal kanama veya diğer nedenlerle meydana gelen kan kaybı demir eksikliğine yol açabilir.

Demir eksikliği belirtileri şunlar olabilir:

Halsizlik ve yorgunluk
Soluk cilt ve mukozalar
Baş dönmesi
Nefes darlığı
Kalp çarpıntısı
Konsantrasyon güçlüğü
Soğuk eller ve ayaklar
Demir eksikliği teşhisi, kan testleri ile yapılır ve tedavi, genellikle demir takviyeleri veya demir açısından zengin besinleri içerir. Ancak, demir takviyeleri kullanmadan önce bir sağlık profesyoneli ile görüşmek önemlidir, çünkü gereksiz demir alımı da sağlık sorunlarına yol açabilir.

Demirin yeterli derecede temin edilemediği durumlarda ise demir eksikliği meydana gelebiliyor. Bu da birçok sağlık sorununu beraberinde getiriyor.

Bu nedenle demirden zengin gıdaları tercih etmek ve günlük beslenmede bazı kurallara uymak önem taşıyor.

Uzman Diyetisyen Nur Sinem Türkmen, demirin vücutta depolanabildiğini belirterek, "Vücudun kan oluşumu ve hücrelere oksijen sağlamak gibi bir dizi metabolik süreç için demire ihtiyacı vardır. Kandaki oksijenin taşınmasında, oksijenin kaslarda depolanmasında, hormonların üretiminde, enzimlerin oluşumuna yardımda, enfeksiyonlara karşı bağışıklığı desteklenmesinde ve bağışıklık sistemini güçlenmesinde rol alır. Demir vücutta depolanabilen bir mineraldir. Demirin yaklaşık yüzde 60'ı kanda (hemoglobin), yüzde 25'i karaciğer, dalak ve kemik iliğinde (ferritin ve hemosiderin) depolanır ve diğer yüzde 15'i kas proteini (miyoglobin) ve enzimlere bağlıdır. C vitamini yiyeceklerden demir emilimini artırır" dedi.

VEJETARYEN VE VEGANLAR DİKKAT!

Vücut demiri kendisi üretemez, bu nedenle yiyeceklerden elde etmektedir. Kötü beslenme veya hastalıklar nedeniyle demir eksikliği oluşabileceğine dikkati çeken Türkmen, "Demir eksikliği, gıda yoluyla yetersiz demir tedarikine dayanıyorsa etkilenen kişiler yeterli demirin emilimi için diyetlerini değiştirmelidir. Demir eksikliği genellikle kan kaybından sonra (örneğin ameliyatlardan, kan bağışlarından ya da adet kanamalarından sonra) ortaya çıkabilir. Demir eksikliği demir eksikliği anemisine dönüşebilir. Bu kalıcı bir demir eksikliği nedeniyle yeterli kan oluşumuna izin vermeyen bir hastalığı da ifade edebilir. Demir eksikliği için risk grupları şunları içerir; vejetaryenler, veganlar, çocuklar, gençler, ağır adet kanaması geçiren kadınlar, hamilelik ve emzirme döneminde kadınlar, Crohn hastalığı veya ülseratif kolit gibi demir emilimini zorlaştıran kronik bağırsak hastalığı olan kişiler, demir emilimini bozabilecek ilaçlar kullanan hastalardır. Demir eksikliğinin neden olabileceği birçok belirti bulunmaktadır" diye konuştu.

HAYVANSAL BESİNLER YÜKSEK ORANDA DEMİR İÇERİYOR

Bir çok gıdada doğal olarak bulunan bir mineral olan demir içeren besinler şöyle:

Kırmızı ve beyaz et, balık ve deniz ürünleri gibi hayvansal besinler Baklagiller, meyveler, kuruyemişler, tahıllar ve sebzeler Demir açısından en zengin meyveler özellikle incir ve kayısı olmak üzere kuru meyvelerdir. Ciğer de yüksek oranda demir içermektedir. Bitkilerde de yüksek oranda demir bulunur fakat vücut tarafından et veya balıkta bulunan demirden daha az emilir. Susam, tahin, fındık, Antep fıstığı, kaju fıstığı,  yulaf,  kuru kayısı, kuru üzüm demir oranı yüksek bitkisel besinler arasında yer alır. Sakatatlar, kümes hayvanları özellikle hindi, balık ve deniz ürünleri Yumurtalar, süt ürünleri, koyu yeşil yapraklı sebzeler, tam tahıllar ve meyveler Kekik, kimyon, köri, zencefil veya kişniş gibi baharatlar da demir açısından zengindir.   Bitkisel kaynaklı demir seviyesinin vücutta emilimini artırmak için C vitamini açısından zengin bir besinle (örneğin domates, kivi, turunçgiller) tüketilmelidir.

Öte yandan dengeli ve bilinçli beslenmeye dikkat edildiğinde demir ihtiyacı genellikle taze yiyeceklerle karşılanır. Çeşitli besinlerle birlikte demirin emilimini desteklemekte fayda vardır. Örneğin yemekle birlikte C vitamini açısından zengin bir portakal suyu içebilir veya bol limonlu bir salata tüketilebilir.